60 Derbesi Neden Gerçekleşti?
Türk Silahlı Kuvvetleri, 1950 yılında iktidara gelen Demokrat Parti'nin ülkeyi gitdige bir baskı rejimine ve kardeş kavgasına götürdüğü gerekçelerini göstererek bir grup subay, 27 Mayıs 1960 sabahı ülke yönetimine bütünüyle el koydu. 37 subaydan oluşan Milli Birlik Komitesi bu hareket ile anayasa ve TBMM'yi feshetti, siyasi faaliyetleri askıya aldı, Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes başta olmak üzere birçok Demokrat Partiliyi tutuklattı.
(Celal Bayar ve Adnan Menderes)
3. Ordu Komutanı Orgeneral Ragıp Gümüşpala'nın, eğer darbenin lideri kendisinden daha kıdemli değilse ordusuyla Ankara'ya yürüyüp isyancıları yakalayacağını söylemesi üzerine darbeden haberi olmayan Emekli Orgeneral Cemal Gürsel, Milli Birlik Komitesi'nin başına getirildi.
60 Darbesi'nin Diğer Darbelerden Temel Farkı
Bu darbenin diğer darbelerden farkı, Türk Silahlı Kuvvetleri emir komuta zinciri içinde yapılmamış olmasıydı.
(1960 Darbesi Gazete Haberi)
Demokrat Parti ve Ordu İlişkileri
1950'li yılların sonlarına doğru ordunun DP iktidarından memnun olmadığını duyan Adnan Menderes'in çevresine "Ben bu orduyu yedek subaylarla da idare ederim" dediği iddia edilerek ordu mensupları tahrik ediliyordu. Darbenin nedeninin Menderes hükümetinin uygulamaları ve çıkardığı yasalar olduğu, cunta yönetimi tarafından ileri sürülmüştür. MBK; darbeyi, kardeş kavgasına son vermek ve laiklik ilkesine aykırı uygulamaları durdurmak için yaptığını ileri sürmüştür. Ayrıca kimi subaylar DP iktidarının Kemalist ve laik rejimi tehdit ettiğini düşünmekteydi.Öyle ki Menderes'in Demokrat Parti Meclis grubunda yaptığı bir konuşmada "Siz isterseniz hilafeti bile geri getirebilirsiniz." sözü laik cumhuriyete kast etme niyetini taşıdığını açık etmekteydi. Bunların dışında, darbenin iktidarı geleneksel elit iktidar gruplarına (ordu ile siyasî bürokrasiye) vermek amacıyla yapıldığını öne süren kaynaklar da mevcuttur.
1960 Darbesi Radyo Bildirisi
Olayların ardı arkası kesilmez. CHP’ye karşı başlatılan linç ve saldırı girişimi olayları askerin dikkatini çekmiştir. Kara Kuvvetleri Komutanı olan Cemal Gürsel 3 Mayıs 1960 tarihinde Savunma Bakanı olan Ethem Menderes’e bir mektup yazar. Mektuptan sonra 5 Mayıs 1960 tarihinde Harbiyeli öğrenciler Ankara Kızılay’da bir gösteri düzenlediler. Başbakan Adnan Menderes olay yerine gittiğinde öğrencileri yatıştırmak yerine adeta itilip kakıldı. Olayların ardından Celal Bayar ve İçişleri bakanı olan Namık Gedik arasında olaylara müdahale edilmesi gerekliliği konuşuldu. Gösterinin ardından Adnan Menderes İzmir gezisine çıkmıştır. Menderes’in gezisi sırasında 27 Mayıs’ta Harp Okulu öğrencileri “Zafer Anıtı”na kadar sessizce yürümüşlerdi. İşte darbenin ayak sesleri bu gösterilerdi. Asker DP iktidarını istemiyordu. Bütün Harp Okulu ayaklanmaları yaşanırken 22 Mayıs tarihinde Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı tarafından haberleşme ve kişiler arasındaki toplantıya yasak getirildi. Darbenin ardından Osmanlı Devletinden kalan 10 bin altınla devredilerek 3 Ocak 1961 tarihinde Ordu Yardımlaşma Kurumu Kanunu adında bir fon oluşturulmuştur. Üyeliği zorunlu olan kuruma subay ve astsubayların maaşlarının %10’u ve yedek subayların maaşının %5’i bu fona aktarılır. Darbeden bir gün önce Genel Kurmay Başkanı olan Erdelhun, askerin DP’ye olan bağlılığının sürdüğünün açıkladı. Fakat ertesi gün yapılan darbe gösterdi ki TSK’da kendi içinde bölünmüştü. 26 Mayıs gecesi DP karşıtı general ve subaylardan oluşan 38 kişilik komite 27 Mayıs sabahı tanklarla beraber Albay Alparslan Türkeş tarafından radyoda okunan bildiri ile hükümete el koyduğunu bildirmiştir.
Alparslan Türkeş'in Darbe Radyo Bildirisini İndirmek İçin BURAYA Tıklayın
1950'li yılların sonlarına doğru ordunun DP iktidarından memnun olmadığını duyan Adnan Menderes'in çevresine "Ben bu orduyu yedek subaylarla da idare ederim" dediği iddia edilerek ordu mensupları tahrik ediliyordu. Darbenin nedeninin Menderes hükümetinin uygulamaları ve çıkardığı yasalar olduğu, cunta yönetimi tarafından ileri sürülmüştür. MBK; darbeyi, kardeş kavgasına son vermek ve laiklik ilkesine aykırı uygulamaları durdurmak için yaptığını ileri sürmüştür. Ayrıca kimi subaylar DP iktidarının Kemalist ve laik rejimi tehdit ettiğini düşünmekteydi.Öyle ki Menderes'in Demokrat Parti Meclis grubunda yaptığı bir konuşmada "Siz isterseniz hilafeti bile geri getirebilirsiniz." sözü laik cumhuriyete kast etme niyetini taşıdığını açık etmekteydi. Bunların dışında, darbenin iktidarı geleneksel elit iktidar gruplarına (ordu ile siyasî bürokrasiye) vermek amacıyla yapıldığını öne süren kaynaklar da mevcuttur.
(Adnan Menderes Tutuklanıyor)
1960 Darbesi Radyo Bildirisi
Olayların ardı arkası kesilmez. CHP’ye karşı başlatılan linç ve saldırı girişimi olayları askerin dikkatini çekmiştir. Kara Kuvvetleri Komutanı olan Cemal Gürsel 3 Mayıs 1960 tarihinde Savunma Bakanı olan Ethem Menderes’e bir mektup yazar. Mektuptan sonra 5 Mayıs 1960 tarihinde Harbiyeli öğrenciler Ankara Kızılay’da bir gösteri düzenlediler. Başbakan Adnan Menderes olay yerine gittiğinde öğrencileri yatıştırmak yerine adeta itilip kakıldı. Olayların ardından Celal Bayar ve İçişleri bakanı olan Namık Gedik arasında olaylara müdahale edilmesi gerekliliği konuşuldu. Gösterinin ardından Adnan Menderes İzmir gezisine çıkmıştır. Menderes’in gezisi sırasında 27 Mayıs’ta Harp Okulu öğrencileri “Zafer Anıtı”na kadar sessizce yürümüşlerdi. İşte darbenin ayak sesleri bu gösterilerdi. Asker DP iktidarını istemiyordu. Bütün Harp Okulu ayaklanmaları yaşanırken 22 Mayıs tarihinde Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı tarafından haberleşme ve kişiler arasındaki toplantıya yasak getirildi. Darbenin ardından Osmanlı Devletinden kalan 10 bin altınla devredilerek 3 Ocak 1961 tarihinde Ordu Yardımlaşma Kurumu Kanunu adında bir fon oluşturulmuştur. Üyeliği zorunlu olan kuruma subay ve astsubayların maaşlarının %10’u ve yedek subayların maaşının %5’i bu fona aktarılır. Darbeden bir gün önce Genel Kurmay Başkanı olan Erdelhun, askerin DP’ye olan bağlılığının sürdüğünün açıkladı. Fakat ertesi gün yapılan darbe gösterdi ki TSK’da kendi içinde bölünmüştü. 26 Mayıs gecesi DP karşıtı general ve subaylardan oluşan 38 kişilik komite 27 Mayıs sabahı tanklarla beraber Albay Alparslan Türkeş tarafından radyoda okunan bildiri ile hükümete el koyduğunu bildirmiştir.
Alparslan Türkeş'in Darbe Radyo Bildirisini İndirmek İçin BURAYA Tıklayın
(Alparslan Türkeş Darbe Bildirisini Okuyor)
Yorumlar
Yorum Gönder